De PAS vernietigd. Stikstof verstikkend.
Het zal niemand zijn ontgaan dat de Raad van State recent een reeks van uitspraken heeft gedaan, waarbij de PAS (Programmatische Aanpak Stikstof) onverbindend is verklaard. Alle besluiten die waren gebaseerd op de PAS, zijn vernietigd en voor lopende en nieuwe projecten geldt dat die de ijskast in gaan totdat de reparatiewetgeving in werking is getreden.
Al bij de introductie van de PAS is vanuit diverse hoeken stevige kritiek geuit en is er op gewezen dat de PAS niet voldoet aan de (Europese) Habitatrichtlijn en aan de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie daarover.
Onze regering negeerde die kritische geluiden en ging niet werken aan een “plan B”. Zelfs niet nadat het Hof van Justitie op 7 november 2018 al had uitgesproken dat met de PAS onvoldoende kan worden zeker gesteld dat geen nadelige gevolgen voor Natura 2000 gebieden optreden. Het gevolg hiervan is dat nu circa 18.000 projecten (ernstige) vertraging oplopen.
Nadat de Raad van State op 29 mei 2019 in de eerste procedure over de PAS, de PAS onverbindend had verklaard, kondigde de regering aan “direct” te starten met reparatiewetgeving. Hoeveel tijd dat gaat kosten is niet bekend en nog minder is bekend of de nieuwe wetgeving wel voldoet aan de Habitatrichtlijn. Daar zal zeker weer over geprocedeerd gaan worden.
De Provincie Noord-Brabant heeft aangekondigd voor belangrijke woningbouwprojecten een uitzondering te gaan maken. Voor die projecten zal daarom een natuurvergunning worden verleend, vooruitlopend op de reparatiewetgeving. Als over die vergunningen wordt geprocedeerd, is naar mijn inschatting de kans groot dat de vergunningen worden vernietigd. Het Europese Hof heeft immers niet uitgesproken dat belangrijke woningbouwprojecten anders mogen worden getoetst dan andere projecten die gevolgen kunnen hebben voor Natura 2000 gebieden.
Niet uitgesloten is dat de Provincie er op gokt dat in een groot aantal gevallen niet wordt geprocedeerd over de te verlenen natuurvergunning. Of erop gokt dat wel bezwaar wordt gemaakt door omwonenden, maar niet door bijvoorbeeld een milieuvereniging. In dat geval weet de Provincie dat die omwonenden in veruit de meeste gevallen bij de bestuursrechter niet met succes kunnen klagen over aantasting van het Natura 2000 gebied. Zulks vanwege het zogeheten relativiteitsvereiste.
Het vorenstaande zou betekenen dat de Provincie Noord-Brabant er voor kiest “tegen beter weten in” natuurvergunningen te gaan verlenen, vanuit de wetenschap dat in veel gevallen omwonenden bij de Raad van State niet met succes kunnen klagen over aantasting van Natura 2000 gebieden. Dat zou uiterst bedenkelijk zijn. De vraag die daarbij opkomt is dan ook meteen of de natuurvergunningen, vooruitlopend op de reparatiewetgeving, ook verleend gaan worden voor projecten waar de overheid zelf geen direct belang bij heeft, maar die voor de initiatiefnemer wel heel belangrijk zijn. De vraag stellen, is hem beantwoorden…
Overigens is er in deze duistere kwestie ook wel een lichtpuntje te melden. Naar verwachting komt in nog deze maand een aangepaste versie uit van Aerius, het programma waarmee de stikstofemissie en -depositie wordt berekend. De vorige versie van Aerius is door de Raad van State “afgeschoten”. Als echter met de aangepaste versie kan worden berekend dat het project niet zorgt voor méér stikstofdepositie op Natura 2000 gebieden dan de depositie die mocht worden veroorzaakt op basis van een eerder verleende natuurvergunning, zal aan het project medewerking kunnen worden verleend. In dat geval staat immers vast dat het project niet leidt tot (meer) schadelijke gevolgen voor de Natura 2000 gebieden.
Projecten waarvoor eerder nog geen natuurvergunning is verleend, schieten naar verwachting met de aangepaste versie van Aerius nog niets op. Die moeten wachten op de reparatiewetgeving.
mr. Huub van der Westen
Boskamp & Willems Advocaten